ادبیاتی در مصاف با شهر / اسماعیل حسام مقدم
نقد پسااستعماری ادبیات جنوب (شعر منوچهرآتشی و محمدبیابانی)
چکیده:
شهر و بازنمایی آن در متن های ادبی مدرن، سرشت و سرنوشتی متفاوت با دوران پیشینی خود پیدا کرد و به گونه ای به محل تنازع و پروبلماتیک مدرنیته مبدل گشت. این چالش عمیق ادبی در بافتاری فرهنگی رخ داد که تجربه مدرنیته الزام می داشت تا "هرچیز سفت و سخت دود شود و به هوا برود." درون این گفتمانی که افسون زدایی را به گزاره ای معرفتی در جهان هستی شناختی خود مبدل نموده بود، بی شک جایی برای تفسیرها و تعاریفی که دلالت بر معانی افسون زده از سنت کنند را نداشت، واین شد که همین انقلاب هستی شناسانه نیز در جهان مدرن، مجددن افسون زده گشت. شهر و بازنمایی از آن به دال اعظم استحاله یافت. اما با چرخش فرهنگی در نیمه قرن بیستم میلادی، از همین گفتمان و اسطوره های مدرن نیز افسون زدایی شد و ادبیات پیرامون و خاموش کشورهای مستعمره به بازیابی خویشتن و گونه ای بازاندیشی تاملی در خود و اقلیم خود پرداختند و همه آن اسطوره های برساخته مدرن را به چالش کشیدند؛ از درون این بازاندیشی محلی-بومی، نظریات پسااستعمارگرایانه صورتبندی گشت.
این مقاله در پی نقد ادبیات جنوب براساس رویکرد پسااستعمارگرایانه ای هست که نویسندگان و شاعران پیرامونی را بر آن داشت تا به خود و اقلیم خود و ابژه های محیطی خویش بپردازند و ادبیاتی را در تقابل با اسطوره های مدرنیته بازآفرینی نمایند که اسطوره حاکم در آن دیگر شهر و شهرگرایی نبود. منوچهر آتشی و محمد بیابانی؛ دو تن از شاعران بوشهری نیز درون این گفتمان رشد کردند(دهه چهل و پنجاه شمسی) و به تولید متن ادبی پرداختند و ازهمین روست که در آثارشان به گونه ای به مصاف با جهان زیست شهری رفته و همواره ابژه های اقلیمی و بومی ای را بازتولید ادبی نموده اند که گونه ای بازآفرینی دنیای پیشامدرن را موجب می شود. در این مقاله با تحلیل گفتمان اشعار این دو شاعر جنوبی، با تحلیل جنبه ها و ساحت های مقاومت متن ادبی اشان در مواجهه با گفتمان هژمونیک مدرن پرداخته خواهد شد.
واژگان کلیدی: نقد پسااستعماری، افسون زدگی، شعر جنوب، چرخش فرهنگی، بازاندیشی، منوچهر آتشی، محمد بیابانی.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر