تفسیر فرآیند برساخت سوژه گی وبلاگرهای وبلاگستان فارسی
تاملاتی پساساختارگرایانه - روانکاوی ژاک لاکان
ملاحظات روش شناختی و تئوریک:
یک. اگراین فرض را بپذیریم که بازنمایی سوژه از "خود"، در فضای شبکه – سایبری معاصر، با وجود آمدن فضاهای در دسترسی چون وبلاگستان، هم آزادی بیشتر و هم امکان بیشتری برای بازنمایی خود دارند، در نتیجه مطالعه گفتمان حاکم بر این فضا می تواند همان روایی و پایایی فضای گفتمانی واقعی را داشته باشد (نظریات بودریار: حادواقعیت و عاملی: دوجهانی شدن)
دو: اگر این فرض را بپذیریم که کاربران فضای سایبر در جریان ساخت بافتار شبکه ای و ریزوم وار اجتماعی ای هستند که به نوعی از "فضای اجتماعی" که با حضور هستی شناسانه اشان در این فضا به آن موجودیت می بخشند، به نوعی با فضایی هستی شناسانه مواجه ایم که سوژه های کاربر به برساخت آن پرداخته اند. (نظریات اسکات لش* (1388) و عبداللهیان**(1387))
سه: اگر این فرض را بپذیریم که سوژه در دنیای مدرن متاثر از فضای گفتمانی قدرت و هژمونی "میل" از فاقد انسجام و تکه تکه شده است، و به زعم روانکاوی تحت تاثیر ناخودآگاه خود را صورتبندی می کند، آنچنان که به مثابه ی دال هایی اند که فاقد مدلول مشخصی هستند و این سوژه در مناسبات گفتمانی قدرت تعریف از "خود" را به تعویق می اندازد. (نظریات پساساختارگرایانه لاکان، دلوز- گتاری)
چهار: ژاک لاکان در نظریه پردازی ای که برای ساحت های سوژه گی افراد می کند از سه ساحت تصویرین، نمادین و واقع حرف به میان می آورد و هرسه را در پیوندی شماتیک (گره برمئویی) با قرار می دهد و وجه اشتراک هرسه را در "ابژه کوچک آ " که همان میل به مادر باشد، می داند. همین صورتبندی سوژه ی فرد براساس میل است که زبان را شکل می دهد و شاهد شکلگیری ساختار اجتماعی مبتنی بر آن می باشیم. آنچنان که قدرت گفتمانی این "میل" باعث شکلگیری ترکیب "ماشین های میل گر" از جانب دلوز و گتاری می شود یعنی هستی هایی برساخت میشود که "میل" به مثابه ی مفصل بندی ساحت های این هستی عمل می کند.
با توجه به ملاحظات مذکور و اینکه همان گونه که ارتباطات شفاهی و چهره به چهره منطبق بر دوره سنتی است، در دوره مدرن نیز ارتباطات الکترونیک پایه شکل گیری جهان گفتمان شبکه ای قدرت در فرهنگ معاصر می شود، من در این پژوهش تفسیرگرایانه از فرهنگ زیست وبلاگرهای فارسی، برآن ام که با تحلیل فضای گفتمانی حاکم بر نوشتارهای وبلاگرهای نوجوان فارسی و کامنت های مرتبط، به چگونگی مکانیسم و فرآیند برساخت شده گی سوژه گی آنان در فضای گفتمانی فرهنگ ایرانی با توجه به نظریه روانکاوانه ی لاکان در زبان بپردازم. البته در تفسیر فضای تصویرین درون وبلاگستان فارسی، از نشانه شناسی رولان بارتی استفاده خواهم کرد.
در مطالعه تفسیرگرایانه ی متن فرهنگ وبلاگستان فارسی، وجهه ی همت خود را به شناخت هستی های صورتبندی شده در گفتمان قدرت زبان فارسی قرار داده ام. در این جا زبان صرفن با قرائت پساساختارگرایی مدنظر است. می خواهم صرفن چگونگی صورتبندی سوژه ی میل گر وبلاگرها را تفسیر کنم.
به نظر می رسد مسئله ای که در برساخت سوژه گی وبلاگرها در فضای مجازی به وجود می آید این است که به زعم لاکان، "نظم نمادین پدر" همواره در برساخت سوژه های میل گر دخیل می باشد و آنان را به سوژه های از هم گسیخته مبدل می کند که در دنیایی شیزوفرنیک سیر می کنند که این خود آسیب هایی را برای صورتبندی ارتباط در این فضا به همراه آورده و به زعم من با مطالعه ی تفسیری سازه های این گفتمان بتوان به آن ناسازه هایی در آن پی برد که ارتباط را می توانند به طور هستی انگارانه ای ملغی کنند. ازهمین رو در بازسازی مساله جدال سنت / مدرنیته در فرهنگ ایرانی، دیگر با دووجهی و دوگانه ها برای دهه نود شمسی مواجه نخواهیم بود چراکه نوجوانان دهه هشتاد / جوانان دهه نودشمسی به تراز دیگری از هستی نقل مکان کرده اند و با آن سوژه های متقن و کاملن مشخص دهه های پیشین برخوردی نخواهیم داشت.
خلاصه ای ازطرح مساله برای پایان نامه کارشناسی ارشد "مطالعات فرهنگی" نویسنده که در سال 1390 دفاع شد.
*- لش، اسکات (1388) "قدرت پس از هژمونی؛ مطالعات فرهنگی درحال دگرگونی؟"، ترجمه بهک روئین تن، فصلنامه مطالعات فرهنگی، ش 20.
**- عبداللهیان، حمید و رضانیا، آوات(1387) "خود و اظهار خود در فضای مجازی: مطالعه موردی کاربران سایت کلوب دات کام"، فصلنامه مطالعات فرهنگی و رسانه، سال 4، شماره 13.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر